Viêm đại tràng và những điều bạn cần biết

NGUYÊN NHÂN GÂY VIÊM ĐẠI TRÀNG

Đại tràng (hay còn gọi là ruột già) là phần áp cuối của hệ tiêu hóa, thực hiện chức năng nhận thức ăn đã được tiêu hóa và hấp thụ nước, các chất điện giải từ thức ăn. Đồng thời phân hủy các vi khuẩn tạo bã thức ăn thành phân.(Theo Wikipedia)
Câu “bệnh từ miệng mà ra” quả thật không sai nếu nói về nguyên nhân của bệnh đại tràng.
Nguyên nhân gây bệnh viêm đại tràng chủ yếu là do nhiễm khuẩn đường tiêu hóa khi sử dụng các loại thực phẩm hoặc đồ uống không đảm bảo vệ sinh, lạm dụng thuốc tây…

1. Nhiễm khuẩn đường ruột
Đường ruột bị nhiễm khuẩn do ăn phải thực phẩm không đảm bảo vệ sinh, thức ăn chưa được nấu chín hay do nguồn nước uống bị ô nhiễm. Các loại vi khuẩn (E. coli, Salmonella, Shigella), virus Rota, lỵ amip, sán và một số loại nấm xâm nhập vào cơ thể, giải phóng độc tố gây viêm nhiễm, tổn thương niêm mạc đại tràng.
2. Tình trạng táo bón kéo dài
Táo bón kéo dài kèm theo các hiện tượng như đi ngoài ra máu, bụng đau âm ỉ là yếu tố tác động khiến bạn mắc bệnh viêm đại tràng cấp tính.
3. Một số bệnh lý về đường ruột
Các bệnh lý như: thiếu máu cục bộ đại tràng, viêm ruột… cũng có thể là nguyên nhân gây bệnh.
4. Tác dụng phụ của thuốc tây
Việc lạm dụng thuốc kháng sinh trong thời gian dài có thể tiêu diệt các vi khuẩn có lợi, gây mất cân bằng hệ vi sinh đường tiêu hóa. Lúc này, hại khuẩn phát triển mạnh gây tổn thương đại tràng. Đặc biệt, nếu sử dụng kháng sinh dài ngày ở trẻ em và người già thì có thể khiến vi khuẩn nhờn thuốc, kháng kháng sinh, chức năng đại tràng ngày càng yếu đi và dễ bị viêm nhiễm.
5. Nhiễm độc
Viêm đại tràng cấp cũng có thể xuất hiện khi người bệnh bị nhiễm độc asen, chì, thủy ngân, thuốc diệt cỏ…
6. Tâm lý căng thẳng
Những người thường xuyên chịu áp lực công việc, lo lắng, stress kéo dài, ăn uống thất thường…
7. Bệnh Crohn
Bệnh Crohn có tính chất khu trú tổn thương trên từng đoạn, từng vùng của đại tràng. Bệnh thường diễn biến chậm và để lại biến chứng nguy hiểm như: tắc ruột, thủng ruột, xuất huyết tiêu hóa…
8. Bệnh lao
Một số trường hợp bị bệnh lao phổi, lao thực quản… có nguy cơ mắc viêm đại tràng cao hơn những người khác. Các vi khuẩn lao đi vào đường ruột sẽ gây viêm nhiễm. Nếu không điều trị kịp thời thì có thể gây tắc ruột và trở thành mạn tính rất khó điều trị triệt để.

 TRIỆU CHỨNG CỦA VIÊM ĐẠI TRÀNG

Viêm đại tràng chia thành 2 thể: cấp tính và mạn tính, mỗi thể có những triệu chứng riêng biệt.

1. Viêm đại tràng cấp tính
– Đau bụng: Đây là một trong những biểu hiện cấp tính đặc trưng nhất. Cơn đau có thể quặn thắt bụng dưới hoặc đau dọc theo khung đại tràng, có khi gây cứng bụng, đầy hơi, căng tức bụng…
– Tiêu chảy: Người bị đại tràng cấp thường xuyên đi cầu nhiều lần trong ngày, thậm chí cả chục lần. Phân nát hoặc toàn nước, có thể lẫn máu. Đi xong không cảm thấy thoải mái mà vẫn muốn đi tiếp. Triệu chứng này càng rõ ràng sau khi người bệnh ăn đồ lạ, đồ sống, tái; thực phẩm cay, nóng, hải sản…
– Chán ăn: Người bệnh luôn trong tình trạng mệt mỏi, ăn không ngon miệng, trí nhớ suy giảm, không muốn làm việc cũng như vui chơi, đôi khi còn sốt nhẹ.
Ngoài những dấu hiệu viêm đại tràng cấp tính nêu trên, tùy thuộc vào nguyên nhân mà người bệnh có thể xuất hiện thêm các triệu chứng đặc trưng khác.
Biểu hiện Cụ thể:
– Viêm đại tràng do lỵ amip: Đau quặn từng cơn dọc theo khung đại tràng, nhất là vùng đại tràng sigma. Cảm giác mót rặn phải đi đại tiện ngay nhưng đi rất ít, phân lẫn với chất nhầy, mủ, máu thẫm.
– Viêm đại tràng cấp do lỵ Shigella: Có thể đi ngoài phân lỏng, đau rát hậu môn. Trường hợp nặng có các biểu hiện đau quặn bụng, đi ngoài ra máu và một số dấu hiệu nhiễm trùng như: sốt cao, mệt mỏi, hốc hác, rối loạn nước, điện giải.
Viêm đại tràng cấp tính rất dễ tái phát, nếu không điều trị dứt điểm thì bệnh sẽ trở thành mạn tính, nguy hiểm hơn là gây trụy tim, áp xe gan. Do đó, khi xuất hiện những triệu chứng nêu trên, bạn nên đến ngay phòng khám chuyên khoa, thực hiện các xét nghiệm để chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh. Từ đó, có phương pháp điều trị kịp thời và hiệu quả.
2. Viêm đại tràng mạn tính
Đau bụng kéo dài: Người bệnh thường bị đau dọc theo khung đại tràng và hai hố chậu. Có thể đau quặn nhiều lần hoặc âm ỉ, cảm giác dễ chịu sau khi đi tiêu.
Đại tiện bất thường: Người viêm đại tràng mạn tính thường đi ngoài nhiều lần (4 – 5 lần/ngày, thậm chí nhiều hơn), có thể táo bón hoặc tiêu chảy. Phân rất đa dạng: lỏng nát, không thành khuôn, có mùi hôi tanh và kèm chất nhầy, máu. Có những bệnh nhân vừa bị táo bón xen kẽ với tiêu chảy, cảm giác không thoải mái sau khi đi đại tiện.
Cơ thể suy nhược, mệt mỏi: Đại tràng mạn tính ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình tiêu hóa và hấp thụ chất dinh dưỡng nên người bệnh có biểu hiện mệt mỏi, chán ăn, người gầy sút, hốc hác, hay cáu gắt…
Khi thực hiện xét nghiệm phân sẽ tìm thấy hồng cầu, tế bào biểu mô ruột, ký sinh trùng, nấm, lỵ amip… Khi nội soi đại trực tràng thường thấy các vết viêm loét được phủ lớp nhầy trắng, ổ áp xe nhỏ, vết sẹo xen kẽ các tổn thương đang hoạt động ở thành niêm mạc.

ĐỐI TƯỢNG NÀO CÓ NGUY CƠ MẮC BỆNH?

Người trưởng thành: Bệnh lý viêm đại tràng thường gặp ở những người trưởng thành, đặc biệt là người cao tuổi.
Người có chế độ ăn uống thiếu khoa học: Theo nghiên cứu, những người thường xuyên hút thuốc lá, uống rượu bia, sử dụng thực phẩm có chứa chất bảo quản… sẽ có nguy cơ bị phá hủy lớp niêm mạc đại tràng. Từ đó, dẫn tới hiện tượng viêm, loét đại tràng.
Lạm dụng thuốc kháng sinh: Uống thuốc kháng sinh không theo chỉ dẫn của bác sĩ có thể tiêu diệt lợi khuẩn, giảm hệ miễn dịch gây nên bệnh viêm đại tràng.
Người bị đau đại tràng vi thể và viêm ruột: Đây là đối tượng có khả năng bị viêm đại tràng cao hơn người bình thường.

CHẨN ĐOÁN

Khi có biểu hiện nghi ngờ là triệu chứng của bệnh viêm đại tràng, bạn nên đến ngay cơ sở y tế chuyên khoa để thăm khám, xác định nguyên nhân và giải pháp điều trị.
Một số kỹ thuật dùng để chẩn đoán bệnh như sau:
1. Nội soi đại trực tràng
Qúa trình tiến hành kỹ thuật nội soi, bác sĩ có thể tiến hành sinh thiết mẩu tế bào làm xét nghiệm, chẩn đoán ổ viêm loét có chứa tế bào lạ hay ung thư hay không.
Trường hợp cơ sở y tế chưa triển khai kỹ thuật nội soi, bác sĩ sẽ tiến hành chụp X-quang đại trực tràng để chẩn đoán bệnh.
2. Xét nghiệm phân
Các tế bào bạch cầu trong phân có thể xác định được bệnh viêm đại tràng. Một mẩu phân cũng có thể giúp loại trừ rối loạn khác, ví dụ như: nhiễm trùng do vi khuẩn, virus hoặc ký sinh trùng.
3. Xét nghiệm máu
Bác sĩ có thể đề nghị xét nghiệm máu để kiểm tra thiếu máu hoặc kiểm tra dấu hiệu nhiễm trùng.
4. Soi đại tràng sigma linh hoạt
Bác sĩ sử dụng một ống mảnh, linh hoạt để kiểm tra trực tràng, đại tràng sigma – đoạn cuối của đại tràng. Nếu có biểu hiện viêm, bác sĩ sẽ tiến hành xét nghiệm thay vì nội soi toàn bộ đại tràng.
5. Chụp CT
Chụp CT cũng là phương pháp chẩn đoán viêm đại tràng. Bác sĩ sẽ tiến hành chụp ở bụng hoặc xương chậu nếu bác sĩ nghi ngờ có biến chứng của viêm loét đại tràng.

PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ HIỆU QUẢ

1. Tây y
Nguyên tắc chung trong điều trị bệnh viêm đại tràng là sử dụng thuốc tây để giảm triệu chứng kết hợp với duy trì một chế độ sinh hoạt khoa học. Một số loại thuốc chữa bệnh đại tràng thường được sử dụng như:
• Nhóm giảm đau, chống viêm, chống co thắt, điều hòa nhu động ruột
• Các loại thuốc diệt khuẩn, nấm, ký sinh trùng đường ruột
• Nhóm cầm tiêu chảy, chống loạn khuẩn
• Nhóm thuốc giảm đầy hơi, chướng bụng…
Tuyệt đối tuân thủ theo phác đồ điều trị của bác sĩ người bệnh tuyệt đối không được tự ý tăng liều nếu thấy triệu chứng chưa thuyên giảm.
2. Các bài thuốc nam
Các bài thuốc nam chỉ có tác dụng khi bệnh ở giai đoạn nhẹ và hầu hết có tác dụng giảm bớt triệu chứng. Nhưng có một ưu điểm là lành tính (do thành phần từ thiên nhiên), không tốn kém và đều có thể sử dụng tại nhà được. Do đó, chỉ nên áp dụng khi bệnh ở giai đoạn đầu, các triệu chứng chưa quá nghiêm trọng.
2.1 Bài thuốc từ lá mơ lông
Nghiên cứu khoa học cho thấy trong lá mơ lông chứa nhiều: protein, beta caroten và vitamin C… Các chất này có tác dụng sát khuẩn đường ruột, tiêu viêm và chống co thắt đại tràng, giúp làm giảm nhanh một số triệu chứng: đau bụng, đầy hơi, ăn không tiêu, đi ngoài nhiều lần… Do đó, lá mơ lông được sử dụng rất nhiều trong các bài thuốc dân gian điều trị rối loạn tiêu hóa, viêm đại tràng.
Thực hiện: Chuẩn bị 100g lá mơ lông, rửa sạch và đem thái nhỏ. Sau đó, trộn chung với 10g gừng tươi băm nhỏ và 2 lòng đỏ trứng gà. Cho hỗn hợp trên vào chảo, lót một lớp lá chuối tươi, chiên chín và ăn khi còn nóng. Lưu ý khi chiên không cho dầu mỡ. Thực hiện kiên trì trong 2 tuần, các dấu hiệu viêm đại tràng sẽ thuyên giảm nhanh chóng.
2.2 Bài thuốc từ nghệ và mật ong
Nguyên liệu: Chuẩn bị 2 thìa cà phê bột nghệ, 2 thìa cà phê mật ong,
Cách làm: trộn bột nghệ với mật ong, ăn ngày 2 lần hoặc nặn thành từng viên nhỏ, bảo quản trong lọ thủy tinh ở ngăn mát tủ lạnh, mỗi ngày ăn khoảng 5 viên.
Mật ong và nghệ có tác dụng kháng khuẩn, kích thích tiêu hóa, làm lành vết loét ở niêm mạc đại tràng rất tốt.
2.3 Bài thuốc từ mè đen
Mè đen kết hợp mật ong có tác dụng rất tốt trong việc đẩy lùi triệu chứng của bệnh viêm đại tràng.
Lấy 100g mè đen đem sao thơm. Mỗi ngày, sử dụng 1 thìa mè đen và 1/4 thìa mật ong cho vào miệng, nhai đều và nuốt. Ngày thực hiện 2 lần vào buổi sáng và tối trước bữa ăn.
Để mang lại hiệu quả điều trị tốt nhất, người bệnh cũng có thể kết hợp cách chữa viêm đại tràng tại nhà bằng thuốc nam với sử dụng thuốc tây để giảm triệu chứng và tránh sự lệ thuộc vào thuốc.

CHẾ ĐỘ ĂN UỐNG CHO NGƯỜI BỆNH ĐẠI TRÀNG

Theo chuyên gia tiêu hóa, chế độ ăn uống góp phần hỗ trợ điều trị, làm giảm tần suất các đợt tái phát.
Tùy theo dấu hiệu và tình trạng bệnh của bạn, chế độ ăn uống sau được khiến nghị dành cho người mắc bệnh đại tràng:
1. Thực phẩm nên ăn
– Thịt lợn nạc, thịt gà, thịt vịt: Bổ sung protein và chất dinh dưỡng thiếu hụt trong cơ thể.
– Thực phẩm chứa axit béo omega-3: có tác dụng giảm viêm, hạn chế tình trạng viêm loét đại tràng.
– Bơ: Cung cấp nước, calo, chất béo giúp cho hệ tiêu hóa làm việc dễ dàng.
– Thực phẩm chứa probiotics (sữa chua, thức uống lên men…): Bổ sung lợi khuẩn, hỗ trợ hệ tiêu hóa, tăng cường sức đề kháng cơ thể.
– Bí xanh: Chứa chất xơ, nước, vitamin C rất tốt cho người bị viêm đại tràng. Người bệnh nên nấu chín để hấp thụ dinh dưỡng tốt nhất.
2. Thực phẩm nên kiêng
– Rau sống: Gây đầy bụng, khó tiêu, có thể mang mầm bệnh khiến cho tình trạng viêm thêm nặng nề hơn.
– Bánh kẹo ngọt: Chứa nhiều đường tinh luyện, gây tích nước dẫn đến tiêu chảy, đi ngoài phân sống.
– Thịt mỡ, thịt đỏ: Dễ gây đầy bụng, khó tiêu, táo bón.
– Thực phẩm chứa nhiều chất xơ: Chúng kích thích nhu động ruột, làm tăng nặng triệu chứng chướng hơi, đầy bụng, khó tiêu…
– Sữa và các chế phẩm từ sữa: Gây ra hiện tượng đau bụng, tiêu chảy cho người không dung nạp được lactose.
Qua bài viết trên, chắc hẳn bạn đọc đã nắm được thông tin sơ bộ về bệnh viêm đại tràng. Nếu có biểu hiện bất thường về đường tiêu hóa, người bệnh nên đến ngay cơ sở y tế chuyên khoa để thăm khám, xác định bệnh và có phương pháp điều trị kịp thời. Đừng quên, áp dụng cho mình chế độ ăn uống khoa học, sinh hoạt hợp lý để có hệ tiêu hóa khỏe mạnh.